داشتن تغذیه مناسب در زمان ارتودنسی دندان نقش کلیدی در بدست آوردن نتیجه ای مطلوب ایفا می کند و معمولا باید بعد از شروع درمان ارتودنسی، برنامه غذایی نیز تا حدی تغییر کند. مواد غذایی باید طوری انتخاب شوند که دستگاه های ارتودنسی دچار شکستگی یا مشکلات دیگر نشوند. مهم تر از همه، برای حفظ سلامت حفره دهان و مخصوصا دندان ها در طول ارتودنسی، باید نکاتی را رعایت کرد. آنچه در این نوشتار برای شما آماده شده، نکاتی مهم در خصوص بهترین رژیم غذایی یا برنامه تغذیه ارتودنسی دندان است و خواندن آن به تمام کسانی که درمان ارتودنسی خود را شروع کرده اند توصیه می شود.
تغذیه در روز اول ارتودنسی
ارتودنسی دندان می‌تواند موجب حساسیت شدید دندانها و لثه‌ها در روزهای ابتدایی شود. به همین دلیل، در چند روز اول پس از نصب ارتودنسی، پزشکان توصیه میکنند که به جای وعده‌های غذایی معمولی، از اسموتی‌ها و شیک‌های مقوی استفاده کنید. این نوشیدنی‌ها به دلیل عدم نیاز به جویدن، فشار کمتری به لثه‌ها و دندانها وارد میکنند و همچنین به خاطر خنک بودن، می‌توانند به تسکین درد لثه‌ها و دندانها کمک کنند.
تغذیه بعد از هفته اول ارتودنسی
به طور معمول، پس از گذشت هفته اول از شروع درمان ارتودنسی، دندانها به سیم کشی عادت کرده و می‌توانید به تدریج غذاهای نرم را مصرف کنید. در طول درمان، تنها اجازه دارید از لیست غذاهای نرم استفاده کنید و غذاهای سفت و میوه‌هایی مانند سیب را به قطعات کوچک خرد کنید تا از آسیب به بریس‌ها جلوگیری شود.
برای جایگزینی گوشت، می‌توانید از پروتئین‌های نرم مانند تخم‌مرغ و پنیر کاتیج استفاده کنید، زیرا این مواد غذایی به راحتی جویده میشوند و کمتر به دندانها فشار می‌آورند.
لیست غذاهای نرم
از جمله مواد غذایی نرم که در زمان ارتودنسی مناسب هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انواع سوپ های صاف مثل سوپ جو، سوپ سبزیجات، سوپ آرد و سوپ کرفس
- کیک، پوره و پودینگ بدون دانه و تکه های سخت
- انواع لبنیات مثل ماست، پنیر و کره نرم
- تخم مرغ آب پز یا سرخ شده
- ماهی آب پز بدون استخوان
- برنج آبکش شده و نرم
- سیب زمینی پخته یا پوره شده
- انواع میوه های نرم مثل موز، انبه، پرتقال و هلو
- غلات نرم مثل نان نرم، برنج و ماکارونی
- غذاهای کوبیده و همزده مثل سالاد الویه
- غذاهای پخته شده یا بصورت آبکش شده
به صورت کلی مصرف این مواد غذایی در زمان ارتودنسی دندانها مشکلی ندارد، با این حال، باید با پزشک متخصص نیز مشورت نمود تا بر اساس وضعیت هر فرد، تصمیم گیری مناسب صورت گیرد.
غذاهای ممنوعه ارتودنسی
برخی از غذاها در زمان ارتودنسی نباید مصرف شوند. برخی از این غذاها با چسبیدن به براکت و سیم ارتودنسی منجر به اختلال در فرایند درمانی میشوند. برخی از غذاها نیز به علت سفت بودن، فشار فراوانی به دندانها و ابزارهای ارتودنسی وارد میکنند. از جمله غذاهایی که در دوران ارتودنسی بهتر است از مصرف آنها خودداری کنیم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- غذاهای سخت، خشک و چسبنده مانند نان تست، باگت تست، نان خشک یا برشته
- غذاهای چرب و سرخ کردنی مانند سوسیس، کالباس، همبرگر، پیتزا
- شیرینی جات چسبنده مثل عسل، شکر، شکلات های چسبنده، آدامس
- میوه ها و سبزی های خام سفت مثل هویج، سیب خام، گل کلم، نخود سبز، بلال
- خشکبار و دانه های سخت مانند فندق، گردو، بادام، ذرت بوداده
- خوراکی های دارای هسته مثل زیتون، گوجه سبز، گیلاس
- نوشیدنی های گازدار مانند انواع نوشابه های گازدار
- آبمیوه های حاوی تکه های میوه
- نوشیدنی های حاوی تکه های یخ سفت
- قند و شکر اضافه
- سیب زمینی سرخ کرده
- تخمه آفتابگردان و کدو
پرهیز از این مواد غذایی برای جلوگیری از آسیب به دستگاه های ارتودنسی و التهاب لثه ضروری است. در صورت نیاز به مصرف، باید آنها را به شکل نرم و پوره یا خرد شده استفاده کرد.
بایدهای رژیم غذایی در ارتودنسی چیست؟
اکنون می دانیم که با شروع درمان جهت مرتب شدن دندان ها، عادت های غذایی و تغذیه در ارتودنسی بنا به شرایط جدیدی که در دهان به وجود آمده است، باید تغییر کنند. در این راستا خوردن برخی خوراکی ها به شما در حفظ سلامت دهان، دندان و از همه مهمتر بریس های ارتودنسی کمک می کند. در ادامه چند مورد از نکات ضروری تغذیه ای که باید در طول ارتودنسی رعایت شوند را ذکر کرده ایم:
1) مصرف غذا های نرم
تا دو هفته بعد از ارتودنسی با فشاری که بریس ها (مخصوصا بریس ارتودنسی ثابت) به دندان ها وارد می کنند، خوردن غذاهای سفت دردناک است. پس تا زمانی که به براکت ها عادت کنید باید میوه ها یا غذاهای نرم بخورید تا از بیشتر شدن درد و فشار جلوگیری کنید. همچنین شکننده بودن بریس ها دلیل خوبی برای خوردن خوراکی های نرم است.
2) داشتن یک رژیم متعادل و غنی در تغذیه ارتودنسی
درست است که تغذیه در دوران ارتودنسی کمی متفاوت تر از قبل درمان است؛ اما بدن همچنان به مواد مغذی احتیاج دارد و تمامی این مواد باید در یک رژیم متعادل به بدن رسانده شوند. موارد زیر منابع خوبی برای دریافت مواد مورد نیاز بدن هستند:
- سبزیجات تازه
- میوه های نرم
- منابع پروتئینی بدون چربی
- لبنیات کم چرب
- غلات
فراموش نکنید که هر کدام از این گروه های غذایی حائز اهمیت فراوانی بوده و باید برای داشتن یک تغذیه مناسب در ارتودنسی، در رژیم غذایی گنجانده شوند.
3) دریافت کلسیم و ویتامین D کافی
حفظ سلامت دندان ها در طول ارتودنسی بسیار مهم است زیرا در این دوران ترمیم یا حتی کشیدن دندان ها (در صورت آسیب دیدگی شدید) کار بسیار دشواری است. بنابراین باید جهت حفظ و نگهداری از دندان ها مواد غذایی مانند کلسیم که به تقویت دندان ها کمک می کند را در برنامه تغذیه ارتودنسی گنجاند.
همچنین دریافت ویتامین D به میزان کافی باعث سالم نگه ماندن دندان ها می شود. پس علاوه بر مواد مغذی که پیش تر گفتیم، باید دریافت این دو ماده را نیز به میزان کافی جدی گرفت. لبنیات، انواع ماهی و تخم مرغ منابع غنی این دو مورد هستند. با گنجاندن این موارد در برنامه تغذیه ارتودنسی خود از دریافت به اندازه کلسیم و و یتامین D اطمینان حاصل کنید.
4) تامین کافی آب بدن
با خوردن آب کافی در طول روز، بدن خود را هیدارته نگه دارید و به سلامت دهان و سلامت عمومی بدن کمک کنید. زمانی که دهان خشک می شود فعالیت باکتری ها دو برابر از حالت عادی است. با بیشتر شدن فعالیت باکتری ها، دندان ها بیش از پیش در معرض پوسیدگی قرار می گیرند. اما نوشیدن مداوم آب مانع تشکیل پلاک می شود و با کمک به ترشح بزاق از فعالیت باکتری ها جلوگیری می کند.
نباید های تغذیه در زمان ارتودنسی چیست؟
برای مراقبت از بریس های ارتودنسی و تسریع امر درمان، برخی غذاها را به هیچ وجه نباید بخورید و برخی عادت های غذایی را نیز باید در رژیم غذایی و تغذیه ارتودنسی حذف کنید.
1) داشتن میان وعده ها
اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که علاوه بر وعده های اصلی بار ها در قالب میان وعده های کوچک، خوراکی می خورید، باید بدانید که احتمال شکستن بریس ها، گیر کردن ذرات غذایی لابه‌لای آن ها، تشکیل پلاک بر روی دندان ها و درنتیجه به خطر افتادن سلامت دندان ها هم بالا تر می رود. سعی کنید در تغذیه ارتودنسی میان وعده ها را حذف کنید و یا آن ها را به کمترین دفعات ممکن برسانید.
اگر در شرایطی نیستید که بتوانید میان وعده ها را حذف کنید از گزینه های سالم تر یعنی میوه های نرم، سبزیجات و مواد لبنی بیشتری استفاده کنید.
2) خوردن خوراکی های اسیدی
در واقع PH بدن بر سلامت دندان ها هم اثر می گذارد. هر چه محیط داخلی دهان اسیدی تر باشد باکتری ها فعال تر و سرعت پوسیده شدن دندان ها هم بالاتر می رود. پس با محدود کردن غذاها و نوشیدنی ها اسیدی مانند نوشابه ها، مرکبات، میوه های ترشی مانند لیموترش و هکچنین هر بار شستن دندان ها پس از مصرف این غذاها، تعادل محیط دهان را کنترل کنید و آن را خنثی کنید.
3) گاز گرفتن مستقیم مواد غذایی
یکی از بدترین رفتار هایی که در تغذیه دوران ارتودنسی می توانید انجام دهید گاز گرفتن مستقیم خوراکی های مثل بلال و میوه های سفتی مانند سیب است. این کار باعث می شود بریس ها شل شوند، سیم قوس دار ارتودنسی خم شود و کش های الاستیکی از جای خود کنده شوند. پس برای جلوگیری از این اتفاق ها باید مواد غذایی را به تکه های کوچک تر برش داده سپس اقدام به خوردن آن ها کنید. برای مواردی مانند ذرت هم می توانید آن ها را تکه تکه کرده و به صورت آب پز میل کنید.
4) خوردن غذا های چسبناک
در تغذیه ارتودنسی خوراکی های چسبناکی مانند تافی ها، آبنبات ها، پاستیل و انواع آدامس ها ممنوع هستند زیرا به اجزای ارتودنسی می چسبند و احساس ناخوشایندی را ایجاد می کنند. این امر احتمال آسیب به اجزای مختلف بریس را افزایش می دهد. با حذف چنین مواردی در برنامه تغذیه دوران ارتودنسی خود، از بروز آسیب های احتمالی پیشگیری کنید.
5) غذاهای ترد و سفت
همانطور که گفتیم بریس ها شکننده هستند و در صورت شکسته شدن، پروسه درمان را عقب می اندازند. گاز گرفتن و خوردن غذا های سفتی مانند انواع آجیل، ذرت بو داده، چیپس، پفک های ترد و آبنبات های سفت، اصلی ترین عامل شکستن براکت های ارتودنسی هستند. پس این مواد خوراکی را در تغذیه ارتودنسی محدود کنید تا پروسه ی درمان را بدون هیچ مشکلی طی کنید.
چرا تغذیه در دوران ارتودنسی اهمیت دارد؟
تغذیه مناسب در دوران ارتودنسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دلایل اصلی آن عبارتند از:
- جلوگیری از پوسیدگی دندان: مصرف بی رویهٔ مواد قندی و شیرینی ها در این دوران باعث افزایش پلاک های دندانی شده و خطر پوسیدگی دندان را بالا می برد.
- جلوگیری از آسیب به دستگاه ارتودنسی: غذاهای چسبنده یا سفت می توانند با گیر کردن، موجب شکستن براکت ها و سیم ها شوند..
- تسریع در روند درمان: تغذیه مناسب با ایجاد یک محیط مساعد دهانی، سبب تسریع در جابه جایی و حرکت دندان ها می شود..
- پیشگیری از التهاب لثه: غذاهای چسبنده موجب التهاب و درد لثه می شوند که باید از آنها اجتناب کرد.
- حفظ سلامت کلی بدن: تغذیه مطلوب نقش مهمی در سلامت کلی بدن در این دوران ایفا می کند.
بنابراین رعایت یک رژیم غذایی مناسب در دوران ارتودنسی بسیار حائز اهمیت است.
مراقبت و تمیزکردن دندان ها در هنگام ارتودنسی چگونه است؟
بخش بسیار مهمی از فرایند انجام ارتودنسی، مربوط به مراقبت‌های لازم بعد از گذاشتن براکت‌ها و بعد از درآوردن سیم‌ها و براکت‌ها است. موارد زیر را به خاطر داشته‌باشید:
در طول مدتی که دستگاه در دهان قرار دارد، بسته به نوع براکت‌ها (ثابت یا متحرک) باید اصول تمیزکردن، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت‌های لازم در زمان غذا‌خوردن و ورزش را رعایت کرد.
معمولا افرادی که ارتودنسی انجام می‌دهند باید از کش ارتودنسی مخصوص، مسواک ارتودنسی، نخ دندان ارتودنسی و ابزارهای مراقبتی مشابه استفاده کنند. این وسایل همگی مخصوص ارتودنسی دندان ساخته‌شده‌اند.
مراقبت و تمیزکردن دندانها در هنگام ارتودنسی هم اهمیت زیادی دارد. جمع‌شدن مواد غذایی و رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان می‌تواند موجب پوسیدگی دندانها و خرابی آنها شود و روی نتیجه‌ی نهایی تأثیر دارند. رعایت اصول بهداشتی برای کاهش عوارض ناشی از ارتودنسی هم ضرورت دارد. زرد‌شدن دندانها در ارتودنسی می‌تواند در اثر تمیزنکردن دندانها و عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ایجاد شود.
افرادی که ارتودنسی دارند حتما باید در خصوص مصرف برخی غذاها محتاط باشند. مصرف غذاهای اسیدی و نوشابه‌های گازدار، جویدن آدامس و شکلات‌های سفت و کش‌دار، گاززدن سیب و میوه‌های سفت یا موارد مشابه همگی از مهم‌ترین اصول مراقبتی بعد از انجام ارتودنسی است.
برای کسب نتیجه بهتر از جویدن اشیاء خوداری کنید!
علاوه بر کنار گذاشتن خوراکی های مضر در طول ارتودنسی عادات خاصی می توانند باعث آسیب جدی به بریس شما شوند. از این رو توصیه می شود که تلاش های لازم را برای کنار گذاشتن این عادات در طول درمان و ترجیحا بعد از درمان انجام دهید. چرا که این عادات می توانند اثرات مخرب فراوانی برای درمان ارتودنسی شما به وجود بیاورند.
در مواردی هم دیده شده که برخی افراد هنگامی که استرس دارند به کناره های براکت های خود به طور مکرر دست می زنند. دست زدن زیاد به براکت ها باعث جابه جایی آنها می شود. علاوه بر آن باکتریی های دست و یا ناخن شما می توانند از طریق انتقال میکروب به دهان و دندان ها و لثه های شما آسیب وارد کنند.
چند نمونه از عادات مضر که شما باید آنها را رها کنید.
- جویدن مداد ، قلم و یا دیگر اجسام سخت
- گاز گرفتن ناخن های خود
- گاز گرفتن تکه های پوست و ریشه ی اطراف ناخن
- تلاش برای باز کردن یک بسته بندی پلاستیکی نرم یا سخت با دندان های خود
نتیجه گیری
فراموش نکنید که آسیب به دستگاه ارتودنسی باعث به تاخیر افتادن درمان می شود پس برای اینکه درمان زودتر به نتیجه برسد نکات گفته شده را برای داشتن تغذیه مناسب در ارتودنسی رعایت کنید.
تغذیه در زمان ارتودنسی به عنوان یکی از جنبه‌های حیاتی در موفقیت درمان ارتودنسی شناخته می‌شود. با رعایت این اصول تغذیه‌ای، می‌توانید روند درمان را تسهیل کرده و از ایجاد مشکلات و ناراحتی‌های اضافی جلوگیری کنید. این اقدامات به ارتقاء سلامت دندانها و لثه‌ها کمک کرده و به شما اجازه می‌دهد تا به راحتی و با کمترین مشکلات به نتایج مطلوب درمان ارتودنسی دست یابید.
سوالات متداول
1) آیا خوردن پاپ کورن در طول دوره ارتودنسی ممنوع است؟
بله، پاپ کورن در لابه لای دندان ها و ابزارهای ارتودنسی گیر می کند و منجر به پوسیدگی دندان و تورم بافت لثه می شود. همچنین خوردن پاپ کورن ممکن است منجر به شکستن براکت های ارتودنسی شود.
2) آیا در طول درمان ارتودنسی مصرف نوشیدنی های رنگی مجاز است؟
بله اما توصیه می شود به منظور جلوگیری از تغییر رنگ دندان ها و براکت های ارتودنسی پس از مصرف این نوشیدنی ها حتما از دهانشویه استفاده کنید.
3) آیا بچه ها با وجود ابزارهای ارتودنسی در طول درمان لاغر می شوند؟
خیر در ارتودنسی فقط طی چند روز اول ممکن است کمی حس ناراحتی برای بچه ها پیش بیاید و این ناراحتی برطرف می شود. به جز این نکات و توصیه های مطرح شده منجر به کاهش وزن نخواهد شد و کودک با دریافت رژیم متعادل می تواند به رشد خودش ادامه دهد. والدین نباید نگران این مساله باشند.
4) آیا خوردن چای در زمان ارتودنسی اشکال دارد؟
خوردن چای معمولاً مشکلی ندارد، اما بهتر است از انواع شیرین نشده و بدون قند استفاده کنید و پس از نوشیدن آن، دهان خود را با آب بشویید تا از ایجاد لکه روی دندانها جلوگیری شود.
5) آیا غذا خوردن با ارتودنسی برای همه مشکل است؟
اصولا غذا خوردن با ارتودنسی مانند روزهای قبل از درمان است اما برای اینکه آسیبی به وسایل ارتودنسی وارد نشود شما نمی توانید برخی چیزها را بخورید. به جز چیزاهای سفت و سختی که لیست کردیم، دیگر منعی در خوردن ندارید. سختی در خوردن نیز پس از چند روز برطرف می شود.
6) آیا می‌توانم در زمان ارتودنسی از میوه‌ها استفاده کنم؟
بله، اما بهتر است میوه‌های سفت مانند سیب را به قطعات کوچک خرد کرده یا از میوه‌های نرم مانند موز و آووکادو استفاده کنید. همچنین می‌توانید میوه‌ها را به صورت پوره یا کمپوت مصرف کنید تا فشار کمتری بر روی دندانها و بریس‌ها وارد شود.
کلینیک دندانپزشکی مهر با بهترین متخصصین و با استفاده از مواد اولیه باکیفیت بهترین خدمات را برای شما مراجعه کننده عزیز ارائه می دهند و برای مشاوره می توانید با شماره تلفن کلینیک دندانپزشکی مهر 02144389026 و 02144389025 تماس بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید