تقریبا همه افراد حداقل یکبار آفت دهان را تجربه کرده اند. آفت ها نوعی زخم دهانی است. آنها مسری نیستند اما می توانند تحریک کننده و دردناک باشند. آفت های دهان به علل مختلفی ایجاد می شوند و می توانند کوچک یا بزرگ باشند. برخی داروهای نسخه ای و بدون نسخه می توانند به رفع آنها کمک کنند. اما حتی بدون درمان، آفت ها معمولاً در عرض دو هفته از بین می روند. اگر شما یا اطرافیان تان به طور منظم به آفت های دهانی دچار می شوید، پس حتما می دانید که تا چه اندازه روی کیفیت زندگی تاثیر می گذارند. در بخش های زیر به شما خواهیم گفت آنها به چه دلایلی ظاهر می شوند، چه نشانه هایی دارند و روش‌های پیشگیری و درمان‌شان کدام است. پس با ما همراه باشید.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان نوعی زخم های سطحی سفید با لبه قرمز است که به صورت گرد و یا بیضی روی لثه، قسمت داخلی گونه و زبان ظاهر می شود. به طور متوسط دوره این بیماری از ۸ تا ۱۰ روز است. اکثر آفت ها بدون ایجاد جای زخم و به سرعت بهبود پیدا می کنند. به طور معمول اندازه آفت دهانی کمتر از ۱ سانتی متر است و سوزش و درد خاصی را در دهان ایجاد می کند. درد ناشی از آفت موجب می شود تا افرادی که به آن مبتلا می شوند کمی در غذا خوردن و صحبت کردن دچار مشکل شوند. باید بدانید که آفت دهان مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
علت آفت دهان
دلیل آفت دهان هنوز به طور قطع مشخص نیست. مطالعات نشان می دهد که افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر با این مشکل روبرو می شود. افرادی که بیشتر به سرماخوردگی و بیماری های ویروسی مبتلا می شوند، بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان قرار دارند. معمولاً وجود برخی شرایط و بیماری ها می تواند زمینه ایجاد آفت را در افراد فراهم کند. در ادامه به مهم ترین دلایل ایجاد آفت اشاره شده است.
- گاز گرفتن زبان یا لب
- حساسیت غذایی
- استرس و اضطراب
- تغییرات هورمونی
- استفاده از خمیر دندان و دهان شویه های دارای لویل سولفات سدیم
- کمبود ویتامین B
- کمبود روی
- کمبود اسید فولیک و آهن
- مصرف غذاهای تند و اسیدی
- تمیز کردن بیش از حد دندان ها
- آسیب به لثه در دندان پزشکی
- مصرف غذاهایی با طبع خیلی گرم
- وجود باکتری هلی کوباکتر پیلوری در بدن
- عفونت ویروسی
- کمبود برخی مواد معدنی
علائم آفت زدن دهان
- احساس درد وناراحتی: با رشد زخم های کانکر یا آفت به تبع درد و سوزش نیز در محل زخم ها احساس می شود. مخصوصا هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن این احساس سوزش تشدید می شود.
- وجود التهاب و قرمزی: اطراف بعضی از این زخم ها ملتهب و لبه های آن ها قرمز رنگ هستند. پس یکی از بارز ترین علائم آفت دهان قرمزی و التهاب است.
- سوزن سوزن شدن: سوزن سوزن شدن یک ناحیه می تواند علامت رشد آفت باشد. در واقع یک هشدار برای آفت زدن بافت های دهانی است. پس اگر دهان شما مستعد آفت زدن باشد باید بیشتر مراقب چیزهایی که می خورید باشید؛ که مبادا زخم کانکر در حال رشد باشد و محرک ها وضعیت را بدتر کنند.
انواع زخم آفت کدامند؟
به طور کلی 3 نوع زخم کانکر وجود دارد که می توان آن ها را تا حدودی متمایز از یک دیگر دانست. قبل از بررسی این 3، اشاره می کنیم که انواع آفت ها در کل تفاوت چندانی با یک دیگر ندارند و معمولا همگی به یک شکل می توانند آزار دهنده باشند. وجه شباهت دیگری که دارند مسری نبودن آن ها است. یعنی بر خلاف زخم های دهانی دیگر مانند زخم گوشه لب یا تبخال که بر اثر روبوسی یا هر گونه تماس فیزیکی دیگر به دیگران منتقل می شوند، آفت ها قابل انتقال نیستند.
1) آفت هرپتی فرم
این نوع آفت دهان برخلاف نامش ربطی به ویروس تبخال ندارد و همانطور که گفتیم این زخم ها اصلا مسری نیستند. زخم هرپتی فرم به ندرت شکل می گیرد اما می تواند هم به صورت تکی و هم به صورت خوشه ای در مناطق مختلفی از دهان رشد کند. اگر به صورت تکی ظاهر شود بسیار کوچک است اما شکل خوشه ای آن مانند تبخال می تواند گسترش پیدا کرده و بزرگتر شود. در نتیجه قسمت های بیشتری از دهان را در بر می گیرد و تحریک پذیری بافت های مورد نظر بیشتر می شود.
2) آفت گسترده یا ماژور
این نوع زخم هم مانند زخم هرپتی فرم زیاد شایع نیست اما بزرگتر و دردناک تر از باقی آفت های معمولی است که در بخش بعد معرفی می کنیم. عمق آفت گسترده به بیشتر از 1 سانتی متر هم می رسد و برخلاف عمده زخم های کانکر، لزوما گرد نیست بلکه می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. لبه های این زخم برجسته و ملتهب هستند و بخش مرکزی آن رنگی زرد مایل به خاکستری دارد. ممکن است بعد از بهبودی هم به دلیل عمیق بودن زخم، جای آن بر روی بافت هدف باقی بماند.
3) آفت خفیف یا ماینور
آفت خفیف شایع ترین آفت دهان است و کوچک تر از دیگر انواع آفت ها است. کم عمق بوده و شکلی گرد به همراه مرکزی سفید دارد. لبه های این زخم به رنگ قرمز در می آید و بر خلاف آفت گسترده پس از بهبودی، جای زخم باقی نمی ماند و خیلی راحت از بین می رود.
درمان آفت دهان
1) درمان خانگی آفت دهان
عموما آفت ها بعد از یک الی دو هفته بدون اتخاذ روش درمانی خاصی خود به خود بهبود می یابند. ولی در طی این مدت برای فرد بسیار آزاردهنده هستند لذا در این بازه زمانی می توانید از روش های خانگی برای تسریع روند بهبودی و کاهش درد فرد استفاده کنید.
* درمان آفت دهان با نمک
سدیم کلرید موجب کاهش آب اطراف غشای آفت های دهان شده و بدین ترتیب نقش مهمی در تسریع روند بهبودی بیمار خواهد داشت برای استفاده از آب نمک به منظور درمان آفت دهان: ۲-۱ ق غ نمک را در ۱ لیوان آب ولرم مخلوط نمایید و محلول حاصل را به مدت سی ثانیه در دهان غرغره کنید.
* ماست برای درمان آفت دهان
سردی و خنکی ماست تاثیر بسیار زیادی در کاهش درد بیمار دارد. به علاوه خواص ماست های پروبیوتیک مانع عفونت زایی ثانویه این آفت ها می شود. مقداری ماست را روی آفت خود بگذارید یا می توانید یک قاشق ماست را بیست ثانیه در دهان نگه داشته و سپس آن را میل کنید.
* درمان آفت دهان با عسل
خواص ضد میکروبی و ضد التهابی عسل بر کسی پوشیده نیست جالب است بدانید که عسل دارای خواص التیام بخش بسیار زیادی نیز هست. استفاده از آن بر روی آفت علاوه بر تسکین درد و کاهش سوزش محل این ضایعات از عفونت ثانویه آفت ها نیز ممانعت کرده و موجب تسریع درمان خواهد شد. همچنین شما می توانید برای افزایش اثر بخشی عسل در درمان آفت های دهان مقداری ادویه زردچوبه را نیز به آن بیافزاید تا قدرت آن در افزایش سرعت التیام آفت بسیار افزایش یابد.
در رژیم غذایی خود از مواد غذایی حاوی ویتامین های زینک و آهن و ویتامین ب استفاده کنید.
حتی به شما توصیه می شود در صورتی که در سال چندبار به این عارضه دچار می شوید از مکمل های این نوع مواد معدنی و ویتامین ها استفاده کنید. البته خاطر نشان می گردد که مصرف مکمل های دارویی، تحت نظر پزشک و با مشورت او صورت گیرد.
* درمان آفت دهان با رب انار
رب انار به دلیل داشتن خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی، می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود سریع آفت های دهان کمک کند. میتوان آن را به صورت موضعی یا غرغره مصرف کنید.
* درمان آفت دهان با چای سیاه
چای دارای ترکیبی تسکین دهنده به تانن می باشد. شما می توانید چای کیسه ای سرد شده روی آفت های دهانی قرار دهید و یا چای سیاه پر رنگ و سرد را در دهان بگردانید.
2) درمان دارویی آفت دهان
امروزه داروهای موضعی بسیاری برای درمان آفت دهان وجود دارند که ضمن کاهش درد و التهاب بیمار، از بروز عفونت ثانویه این ضایعات نیز می کاهند در ذیل به مهم ترین این داروها خواهیم پرداخت:
* درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین
دیفن هیدرامین یک داروی ضد حساسیت می باشد و برای درمان برخی از عوارض مانند آفت دهان، عفونت های قارچی و زخم های دهانی، تجویز شود. با این حال، باید توجه داشت که دیفن هیدرامین برای درمان آفت های دهان به صورت ناشتایی و برای مدت کوتاهی تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند به عنوان یک ضد درد جهت کاهش درد و التهاب آفت های دهان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
* درمان آفت دهان با آموکسی سیلین
آموکسی‌سیلین معمولاً برای درمان آفت دهان تجویز نمی‌شود. آفت های دهان معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی نیست، بلکه اغلب به دلیل عوامل دیگری مانند استرس، آسیب‌های جزئی در دهان، تغییرات هورمونی یا کمبود برخی ویتامین‌ها ایجاد می‌شود. آموکسی‌سیلین یک آنتی‌بیوتیک است و برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. از آنجایی که آفت دهان معمولاً منشاء باکتریایی ندارد، استفاده از آنتی‌بیوتیک برای درمان آن موثر نخواهد بود.
* کپسول تتراسایکلین ۲۵۰ برای آفت
استفاده از تتراسایکلین به صورت مستقیم برای درمان آفت های دهان، روشی متداول و توصیه شده نیست. در گذشته، برخی از دندانپزشکان از محلول تتراسایکلین برای درمان آفت دهان استفاده می‌کردند. اما این روش به دلیل اینکه تتراسایکلین یک آنتی بیوتیک است و روش های درمان موثرتری وجود دارد، توصیه نمی شود.
* آفتین ژل
یکی از موثرترین داروهای درمان آفت آفتین ژل می باشد؛ که از عصاره گیاهان ساخته شده و دارای سرعت بالایی در درمان و التیام آفت بیمار می باشد. این ژل در طی بیست ثانیه رشد آفت را متوقف کرده و آن بخش از دهان را به سرعت وارد فاز ترمیم و التیام می نماید.
* ژل های آفت دهان
این ژل ها دارای ترکیبات موثر ضد دردی همچون بنزوکائین یا لیدوکائین هستند و موجب تسکین درد این ضایعات دهانی خواهند شد.
* استفاده کردن از دگزامتازون به عنوان دهانشویه
اگر مدام به آفت مبتلا می‌شوید و یا به دنبال یک روش برای درمان سریع‌تر آفت هستید، می‌توانید شربت دگزامتازون را به عنوان دهانشویه استفاده کنید تا زخم بهبود پیدا کنید. دگزامتازون یک داروی کورتیزول مانند است که به تسکین درد و التهاب کمک می‌کند.
* قرار دادن یخ روی آفت
راه‌کار بعدی برای کاهش التهاب و درد آفت دهن است. برای این کار باید یخ را داخل یک پارچه تمیز بپیچید. سپس آن را روی محل آفت قرار دهید.
عوارض آفت دهان
به طور کلی آفت دهان مشکل چندان مهمی نیست و خود به خود برطرف می شود. اما اگر بعد از چند هفته برطرف نشد، ممکن است موجب بروز عوارضی جدی در بدن شود. در ادامه به رایج ترین عوارض آفت دهان اشاره شده است.
- ناراحتی یا درد در زمان صحبت کردن
- احساس درد در زمان مسواک زدن و غذا خوردن
- احساس خستگی
- گسترش زخم در بخش های بیشتر دهان
- تب
- سوزش شدید
راهکارهای پیشگیری از آفت زدن دهان
برای اینکه دچار زخم های کانکر نشوید و یا دوباره از درد و ناراحتی این زخم ها رنج نبرید موارد زیر را جهت جلوگیری از آفت دهان رعایت کنید.
- بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید.
- آرام و صحیح مسواک بزنید.
- با انجام فعالیت هایی مانند مدیتیشن و یا ورزش های همگانی شما را از استرس دور کنید.
- با دقت بیشتری غذا بجویید تا زبان و دهان دچار گازگرفتگی و آسیب نشوند.
- از خوردن غذا های خیلی داغ بپرهیزید.
- موارد حساسیت زای خود را بشناسید و از آن ها اجتناب کنید.
تفاوت آفت و سرطان دهان
در صورتی که آفت‌های زبان و دهان بعد از به‌کارگیری روش‌های خانگی و همچنین مصرف داروهای ضد التهاب و یا ضد میکروبی درمان نشوند، ممکن است فرد به سرطان دهان مبتلا شده باشد. معمولاً سرطان دهان در افرادی که از سیگار، قلیان و انواع مواد مخدر استفاده می‌کنند، بیشتر است و موجب ایجاد آفت‌های سخت و دردناک در دهان می‌شود. این آفت‌ها معمولاً با هیچ روشی درمان نمی‌شوند و علائم بیماری با گذشت زمان بیشتر و شدیدتر خواهد شد.
چه زمانی برای آفت دهان به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که آفت دهان بعد از 2 هفته بهبود پیدا نکرد، بهتر است هر چه سریع‌تر از یک دکتر دندانپزشک کمک بگیرید. اگر آفت همراه با تب باشد، ممکن است زخم‌ها عفونی شده باشند و یا مشکل جدی‌تری در بدن وجود داشته باشد. در این شرایط حتماً با یک پزشک برای درمان مشورت کنید.
اگر کودک شما به زخم کانکر مبتلا شود و نتواند به درستی غذا بخورد، بهتر است حتماً با پزشک برای درمان این مشکل مشورت کنید. افرادی که بیشتر از 2 تا 3 بار در سال به آفت مبتلا می‌شوند، باید از یک پزشک برای درمان کمک بگیرند.
در صورتی که زخم‌های آفت حالتی غیرمعمول و عود کننده دارند و یا با روش‌های درمان خانگی موفق به بهبود و درمان مشکل نمی‌شوید، باید از یک متخصص کمک بگیرید.
جمع بندی نهایی
اگر آفت دهان را تجربه کرده باشید حتی با نگاه کردن به عکس آفت دهان می توانید درد آن را حس کنید. مشکلی به ظاهر ساده که موجب ایجاد درد و سوزش زیادی می شود. برای درمان آفت روش های درمانی متفاوتی وجود دارد. بهتر است برای درمان کردن آفت دهان نوزاد و کودکان تنها از روش های خانگی و طبیعی استفاده کنید. در صورتی که مشکل بعد از ۱ هفته کمتر نشد و برطرف نشد، حتماً از پزشک کمک بگیرید
سوالات متداول
1) آیا درمان آفت دهان با آنتی بیوتیک ممکن است؟
خیر، این زخم ها منشاء باکتریایی ندارند که برای درمان آنها از آنتی بیوتیک استفاده کرد.
2) آیا درمان سریع آفت دهان با دارو وجود دارد؟
بله، برخی ژل ها و داروهای موضعی می توانند در مدت زمان کوتاهی این ضایعات را درمان کنند.
3) برای آفت دهان چه بخوریم؟
اگر این ضایعات در نتیجه کمبود مواد معدنی و ویتامین ها ایجاد شده باشند می توانید غذاها و مکمل هایی که حاوی ویتامین و مواد معدنی هستند را مصرف کنید.
4) آیا آفت دهان مسری است؟
خیر آفت دهان مسری نیست. بر خلاف تبخال که توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود، آفت ناشی از عفونت ویروسی نیست و نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
5) به طور معمول آفت دهان چقدر طول می کشد؟
آفت‌ها معمولاً طی یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابند. با این حال، مدت زمان ممکن است بسته به اندازه و شدت زخم متفاوت باشد.
کلینیک دندانپزشکی مهر با بهترین متخصصین و با استفاده از مواد اولیه باکیفیت بهترین خدمات را برای شما مراجعه کننده عزیز ارائه می دهند و برای مشاوره می توانید با شماره های ثابت 02144389026 و 02144389025 تماس بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید